Οικογένεια ΘΕΟΤΟΚΗ "Del Santo"
[...] antica e nobile famiglia greca d' origine e di nome [...]
(Francecso di Mento, ll barone Dr Andrea Theotoki di Corfù, 1889)
Η δύση της Ελληνικής Ανατολικής Αυτοκρατορίας των Ρωμαίων (Βυζαντινή Αυτοκρατορία) σήμανε την ανατολή της Αναγέννησης του Δυτικού Μεσαιωνικού κόσμου!
Την εποχή που η Βασιλεία των Ρωμαίων (Βυζαντινή αυτοκρατορία) μετρούσε τις τελευταίες της πνοές, άνθρωποι με ανήσυχο πνεύμα, λόγιοι, ζωγράφοι αλλά και άλλοι με interessi, άρχισαν να μεταλαμπαδεύουν τον Ορθόδοξο Ελληνικό Πολιτισμό στη Δύση, με πρώτο σταθμό την Κέρκυρα, η οποία μετατράπηκε σε εργαστήρι Γραμμάτων, Τεχνών και Επιστημών.
Λίγο πριν την άλωση η οικογένεια Θεοτόκη έφυγε από την Κωνσταντινούπολη και το 1462 εγκαταστάθηκε στην Ενετοκρατούμενη Κέρκυρα.
Ο κλάδος του Νικηφόρου Θεοτόκη επονομάστηκε "del Santo" ("του Αγίου" Σπυρίδωνα Επισκόπου Τριμυθούντος Κύπρου και Πολιούχου της Κέρκυρας). Το σπίτι της οικογενείας αρχικά βρισκόταν δίπλα στο βόλτο του Αγίου, στην εκκλησία, αργότερα στην πλατεία της Παναγίας Κρεμαστής, το εκεί αρχοντικό φέρει εσωτερικά το οικόσημο της οικογενείας.
Ο Νικηφόρος Θεοτόκης (1731-1800 ή 1805) έζησε την εποχή του Δυτικού Διαφωτισμού και θεωρείται πρωτοπόρος του "Ελληνικού Διαφωτισμού" στην παιδεία, μαζί με τον Ευγένιο Βούλγαρη. Ωστόσο οι μεταγενέστεροι εκπρόσωποι του Διαφωτισμού στην Ελλάδα τον κατατάσσουν στους "συντηρητικούς" διότι δεν ακολούθησε με συνέπεια το δυτικό πρότυπο και δεν μετέτρεψε την προτίμηση του για τις εμπειρικές επιστήμες σε μαχητική ρήξη με τη θρησκευτική παράδοση, δεν διεκδίκησε την "κοσμική" αυτονομία της φιλοσοφίας και της παιδείας, την αυτοτέλεια τους ως προς κάθε θρησκευτική αναφορά. [1]. Πως θα μπορούσε άλλωστε ο σοφός Ιεράρχης και διδάσκαλος του Γένους με το ήθος και την καλλιέργεια που τον διέκριναν;
Στην Αγγλία των αρχών του 18ου αιώνα γεννήθηκε το κίνημα που ονομάσθηκε φιλοσοφισμός (filosofismo) ή "εποχή των φώτων" (Aufklarung), ενώ ο όρος Διαφωτισμός (Illuminismo) είναι διφορούμενος και θα έπρεπε να αντικατασταθεί από τον όρο Ορθολογισμός, διότι είχε σκοπό και βασικό χαρακτηριστικό να μετατρέψει σε όλα τα πεδία τις ιδέες και την παιδεία με βάση συγκεκριμένες αρχές της λογικής ενάντια στις μέχρι τότε γνωστές αρχές της παράδοσης και των παραδοσιακών συναισθημάτων (η Αριστοτελική λογική υποτάσσεται στη δυτική εκδοχή του λόγου ως ratio απολυτοποιόντας το μεθοδολογικό χαρακτήρα της και διαστέλλοντας τη λογική από την εμπειρία, δυτική αντιστροφή). [2] Ο Διαφωτισμός της Δύσης δεν αφορά τους Έλληνες με τη βυζαντινή συνείδηση του κόσμου διότι άλλη ήταν η πραγματικότητα που βίωναν στη Δύση και άλλη στην Ανατολική Αυτοκρατορία (Βυζάντιο). Τυπικό παράδειγμα της δυτικής αντιστροφής η σημασία με την οποία σήμερα χρησιμοποιούμε τ' όνομα Βυζάντιο!!
Ο Διαφωτισμός όχι μόνο προωθήθηκε δραστικά από τον Ελευθεροτεκτονισμό (Massoneria), αλλά συμπορεύτηκε και συνδέθηκε άρρηκτα με αυτόν. [3] Με την επανάσταση (1789) των Γάλλων (Γαλάτες/Gaulois - Κέλτες) εναντίων των Φράγκων αριστοκρατών (γερμανικά φύλα) και κατακτητών αρχίζει η κρίση των γαλλικών στοών!
Είναι τουλάχιστον αξιοπερίεργο το πώς σ' αυτήν την "εποχή των φώτων" εξαπλώνεται ένα μυστικιστικό πνεύμα (άλλο μυστήριο, μυστικός κι άλλο μυστικισμός) εντελώς αντίθετο της έννοιας του φωτός και της διάδοσης της ορθής γνώσης (επιστήμης). Έτσι, ενώ η Αναγέννηση, δημιούργημα του ελληνορθόδοξου πολιτισμού έβγαλε την Ευρώπη από τον Μεσαίωνα, δυστυχώς, ο Δυτικός Διαφωτισμός, με την αντιστροφή, οδήγησε σε νέα εποχή σύγχυσης την οποία εισπράττουμε σήμερα.
Ο Νικηφόρος Θεοτόκης ίδρυσε στην Κέρκυρα τη Σχολή Θεοτόκη, το "Κοινόν Φροντιστήριον" στο οποίο διδάσκονταν οι θετικές επιστήμες και ο ίδιος έγραψε πολλά συγγράμματα θετικών επιστημών αλλά και ένα ογκώδες ανώνυμο έργο αναιρετικό των ιδεών του Βολταίρου. Υπήρξε ο πρώτος επιφανής συγγραφέας που χρησιμοποίησε και τη σύγχρονη ελληνική γλώσσα της εποχής του. Απέφευγε το αρχαΐζον γλωσσικό ιδίωμα χωρίς να υιοθετεί την καθομιλούμενη (δηλαδή χρησιμοποιούσε τη λόγια γλώσσα όπως διαμορφώθηκε στους μέσους χρόνους του Βυζαντίου), ωστόσο για το Κυριακοδρόμιο του θεώρησε ότι έπρεπε να χρησιμοποιήσει γλώσσα κατανοητή (καθομιλουμένη) ώστε να ωφεληθεί το έθνος!
Ο Εμμανουήλ Θεοτόκης, γιος του αδελφού του, γίνεται πρόεδρος της Ιονίου Γερουσίας της "Επτανήσου Πολιτείας" (που ιδρύεται το 1800 με τη συνθήκη της Κωνσταντινούπολης, το πρώτο Ελληνικό ημιαυτόνομο κράτος που ιδρύεται μετά την άλωση). Τα διοικητικά προτερήματα και η πολιτική του σωφροσύνη τον βοήθησαν να φέρει εις πέρας το δύσκολο έργο του Προέδρου της Γερουσίας στην περίοδο των αυτοκρατορικών Γάλλων (1807-1814) αλλά και στην περίοδο της "Προστασίας" (1814-1864). Παρά τον δύσκολο και αυστηρό χαρακτήρα του ήταν αγαπητός, το αποδεικνύει το γεγονός ότι παρ' όλο που, σύμφωνα με δική του επιθυμία, η ταπεινή κηδεία του έγινε νύκτα πλήθος κόσμου απ' όλες τις τάξεις την παρακολούθησε!
Όπως ο θείος του Νικηφόρος έτσι και ο ανηψιός εργάσθηκε για τη διάδοση των ελληνικών γραμμάτων. Κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια για τη μόρφωση των Ελλήνων με την προαγωγή της πάτριας θρησκείας και γλώσσας. [4] Μάλιστα καθιέρωσε και βραβεία εκ του ιδίου βαλαντίου για τα καλύτερα έργα που γράφτηκαν στην ελληνική γλώσσα, ενώ στο σπίτι του απαγόρευε να χρησιμοποιούν ξένες γλώσσες! Έγινε συνεχιστής του έργου του Ι. Καποδίστρια με δικές του υποδείξεις. [5]
Ο Ανδρέας Θεοτόκης, γιος του Εμμανουήλ, υπήρξε ένας πραγματικός ευπατρίδης (gentiluomo), του οποίου η ορθή κρίση και η καθαρότητα των ιδεών συχνά εξέπλησαν. Ελληνιστής ου των τυχόντων και θεολόγος άριστος, κάτοχος πολλών ευρωπαϊκών γλωσσών [...], [6] ταπεινός μέσα στις αρετές του και μυημένος στη φιλοσοφία. Υπήρξε επικριτής αμείλικτος του ανόμου και του αδίκου και από τις θέσεις του Γραμματέα της Γερουσίας, νομοθέτη, δημοσυμβούλου υπερασπίσθηκε τη νόμιμη κατοχή της ιδιοκτησίας, την επέκταση των εκλογικών δικαιωμάτων των ψηφοφόρων και τη βελτίωση του συντάγματος. Στην τελευταία του κατοικία, στον Άγιο Ανδρέα Βαρυπατάδων, τον συνόδεψε ο μόνος εν ζωή γιος του o gentilissimo Sig. Barone Στέφανος Θεοτόκης.
Άξιος γιος του Ανδρέα ο Στέφανος Θεοτόκης με την Αγγελική Χειμαριού απέκτησαν τον baronetto Ανδρέα και την Σοφία-Καρολίνα (Πόπη).
Ο κλάδος αυτός της οικογένειας Θεοτόκη συνεχίζεται στις μέρες μας....
Παραπομπές
[1] Κ.Θ. Δημαράς, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, σ. 137 και 139, Παπανούτσου, Νεοελληνική Φιλοσοφία, σ.29 [sic] Χ. Γιανναράς, Ορθοδοξία και Δύση στη Νεώτερη Ελλάδα, εκδ. Δόμος, 1999.
[2] Χ. Γιανναράς, ό.π // Umberto Galimberti, Gli equivoci dell' anima, ed. Fertinelli, 2001.
[3] Ιλια Χατζηπαναγιώτη-Saugmeister, Ο τεκτονισμός, εκδ. Περίπλους, 2010, σ.14.
[4] Λ. Βρονκίνη, τ. Β΄ Κερκυραϊκά Χρονικά, τομ. XVII, προλ. Κ.Θ. Δημαράς, επιμ. Κ. Δαφνής, Κέρκυρα 1973.
[5] Ελ. Κούκου, Ιωάννης Καποδίστριας, Αθήνα 1990, σ.24.
[6] Λ. Βρονκίνη, ΕΡΓΑ, Βιογραφικά Σχεδάρια, Κερκυραϊκά Χρονικά, τομ. XVI, Κέρκυρα 1972
(Francecso di Mento, ll barone Dr Andrea Theotoki di Corfù, 1889)
Η δύση της Ελληνικής Ανατολικής Αυτοκρατορίας των Ρωμαίων (Βυζαντινή Αυτοκρατορία) σήμανε την ανατολή της Αναγέννησης του Δυτικού Μεσαιωνικού κόσμου!
Την εποχή που η Βασιλεία των Ρωμαίων (Βυζαντινή αυτοκρατορία) μετρούσε τις τελευταίες της πνοές, άνθρωποι με ανήσυχο πνεύμα, λόγιοι, ζωγράφοι αλλά και άλλοι με interessi, άρχισαν να μεταλαμπαδεύουν τον Ορθόδοξο Ελληνικό Πολιτισμό στη Δύση, με πρώτο σταθμό την Κέρκυρα, η οποία μετατράπηκε σε εργαστήρι Γραμμάτων, Τεχνών και Επιστημών.
Λίγο πριν την άλωση η οικογένεια Θεοτόκη έφυγε από την Κωνσταντινούπολη και το 1462 εγκαταστάθηκε στην Ενετοκρατούμενη Κέρκυρα.
Ο κλάδος του Νικηφόρου Θεοτόκη επονομάστηκε "del Santo" ("του Αγίου" Σπυρίδωνα Επισκόπου Τριμυθούντος Κύπρου και Πολιούχου της Κέρκυρας). Το σπίτι της οικογενείας αρχικά βρισκόταν δίπλα στο βόλτο του Αγίου, στην εκκλησία, αργότερα στην πλατεία της Παναγίας Κρεμαστής, το εκεί αρχοντικό φέρει εσωτερικά το οικόσημο της οικογενείας.
Ο Νικηφόρος Θεοτόκης (1731-1800 ή 1805) έζησε την εποχή του Δυτικού Διαφωτισμού και θεωρείται πρωτοπόρος του "Ελληνικού Διαφωτισμού" στην παιδεία, μαζί με τον Ευγένιο Βούλγαρη. Ωστόσο οι μεταγενέστεροι εκπρόσωποι του Διαφωτισμού στην Ελλάδα τον κατατάσσουν στους "συντηρητικούς" διότι δεν ακολούθησε με συνέπεια το δυτικό πρότυπο και δεν μετέτρεψε την προτίμηση του για τις εμπειρικές επιστήμες σε μαχητική ρήξη με τη θρησκευτική παράδοση, δεν διεκδίκησε την "κοσμική" αυτονομία της φιλοσοφίας και της παιδείας, την αυτοτέλεια τους ως προς κάθε θρησκευτική αναφορά. [1]. Πως θα μπορούσε άλλωστε ο σοφός Ιεράρχης και διδάσκαλος του Γένους με το ήθος και την καλλιέργεια που τον διέκριναν;
Στην Αγγλία των αρχών του 18ου αιώνα γεννήθηκε το κίνημα που ονομάσθηκε φιλοσοφισμός (filosofismo) ή "εποχή των φώτων" (Aufklarung), ενώ ο όρος Διαφωτισμός (Illuminismo) είναι διφορούμενος και θα έπρεπε να αντικατασταθεί από τον όρο Ορθολογισμός, διότι είχε σκοπό και βασικό χαρακτηριστικό να μετατρέψει σε όλα τα πεδία τις ιδέες και την παιδεία με βάση συγκεκριμένες αρχές της λογικής ενάντια στις μέχρι τότε γνωστές αρχές της παράδοσης και των παραδοσιακών συναισθημάτων (η Αριστοτελική λογική υποτάσσεται στη δυτική εκδοχή του λόγου ως ratio απολυτοποιόντας το μεθοδολογικό χαρακτήρα της και διαστέλλοντας τη λογική από την εμπειρία, δυτική αντιστροφή). [2] Ο Διαφωτισμός της Δύσης δεν αφορά τους Έλληνες με τη βυζαντινή συνείδηση του κόσμου διότι άλλη ήταν η πραγματικότητα που βίωναν στη Δύση και άλλη στην Ανατολική Αυτοκρατορία (Βυζάντιο). Τυπικό παράδειγμα της δυτικής αντιστροφής η σημασία με την οποία σήμερα χρησιμοποιούμε τ' όνομα Βυζάντιο!!
Ο Διαφωτισμός όχι μόνο προωθήθηκε δραστικά από τον Ελευθεροτεκτονισμό (Massoneria), αλλά συμπορεύτηκε και συνδέθηκε άρρηκτα με αυτόν. [3] Με την επανάσταση (1789) των Γάλλων (Γαλάτες/Gaulois - Κέλτες) εναντίων των Φράγκων αριστοκρατών (γερμανικά φύλα) και κατακτητών αρχίζει η κρίση των γαλλικών στοών!
Είναι τουλάχιστον αξιοπερίεργο το πώς σ' αυτήν την "εποχή των φώτων" εξαπλώνεται ένα μυστικιστικό πνεύμα (άλλο μυστήριο, μυστικός κι άλλο μυστικισμός) εντελώς αντίθετο της έννοιας του φωτός και της διάδοσης της ορθής γνώσης (επιστήμης). Έτσι, ενώ η Αναγέννηση, δημιούργημα του ελληνορθόδοξου πολιτισμού έβγαλε την Ευρώπη από τον Μεσαίωνα, δυστυχώς, ο Δυτικός Διαφωτισμός, με την αντιστροφή, οδήγησε σε νέα εποχή σύγχυσης την οποία εισπράττουμε σήμερα.
Ο Νικηφόρος Θεοτόκης ίδρυσε στην Κέρκυρα τη Σχολή Θεοτόκη, το "Κοινόν Φροντιστήριον" στο οποίο διδάσκονταν οι θετικές επιστήμες και ο ίδιος έγραψε πολλά συγγράμματα θετικών επιστημών αλλά και ένα ογκώδες ανώνυμο έργο αναιρετικό των ιδεών του Βολταίρου. Υπήρξε ο πρώτος επιφανής συγγραφέας που χρησιμοποίησε και τη σύγχρονη ελληνική γλώσσα της εποχής του. Απέφευγε το αρχαΐζον γλωσσικό ιδίωμα χωρίς να υιοθετεί την καθομιλούμενη (δηλαδή χρησιμοποιούσε τη λόγια γλώσσα όπως διαμορφώθηκε στους μέσους χρόνους του Βυζαντίου), ωστόσο για το Κυριακοδρόμιο του θεώρησε ότι έπρεπε να χρησιμοποιήσει γλώσσα κατανοητή (καθομιλουμένη) ώστε να ωφεληθεί το έθνος!
Ο Εμμανουήλ Θεοτόκης, γιος του αδελφού του, γίνεται πρόεδρος της Ιονίου Γερουσίας της "Επτανήσου Πολιτείας" (που ιδρύεται το 1800 με τη συνθήκη της Κωνσταντινούπολης, το πρώτο Ελληνικό ημιαυτόνομο κράτος που ιδρύεται μετά την άλωση). Τα διοικητικά προτερήματα και η πολιτική του σωφροσύνη τον βοήθησαν να φέρει εις πέρας το δύσκολο έργο του Προέδρου της Γερουσίας στην περίοδο των αυτοκρατορικών Γάλλων (1807-1814) αλλά και στην περίοδο της "Προστασίας" (1814-1864). Παρά τον δύσκολο και αυστηρό χαρακτήρα του ήταν αγαπητός, το αποδεικνύει το γεγονός ότι παρ' όλο που, σύμφωνα με δική του επιθυμία, η ταπεινή κηδεία του έγινε νύκτα πλήθος κόσμου απ' όλες τις τάξεις την παρακολούθησε!
Όπως ο θείος του Νικηφόρος έτσι και ο ανηψιός εργάσθηκε για τη διάδοση των ελληνικών γραμμάτων. Κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια για τη μόρφωση των Ελλήνων με την προαγωγή της πάτριας θρησκείας και γλώσσας. [4] Μάλιστα καθιέρωσε και βραβεία εκ του ιδίου βαλαντίου για τα καλύτερα έργα που γράφτηκαν στην ελληνική γλώσσα, ενώ στο σπίτι του απαγόρευε να χρησιμοποιούν ξένες γλώσσες! Έγινε συνεχιστής του έργου του Ι. Καποδίστρια με δικές του υποδείξεις. [5]
 |
| Στέφανος Θεοτόκης και ο γιος του Ανδρέας |
Άξιος γιος του Ανδρέα ο Στέφανος Θεοτόκης με την Αγγελική Χειμαριού απέκτησαν τον baronetto Ανδρέα και την Σοφία-Καρολίνα (Πόπη).
Ο κλάδος αυτός της οικογένειας Θεοτόκη συνεχίζεται στις μέρες μας....
Παραπομπές
[1] Κ.Θ. Δημαράς, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, σ. 137 και 139, Παπανούτσου, Νεοελληνική Φιλοσοφία, σ.29 [sic] Χ. Γιανναράς, Ορθοδοξία και Δύση στη Νεώτερη Ελλάδα, εκδ. Δόμος, 1999.
[2] Χ. Γιανναράς, ό.π // Umberto Galimberti, Gli equivoci dell' anima, ed. Fertinelli, 2001.
[3] Ιλια Χατζηπαναγιώτη-Saugmeister, Ο τεκτονισμός, εκδ. Περίπλους, 2010, σ.14.
[4] Λ. Βρονκίνη, τ. Β΄ Κερκυραϊκά Χρονικά, τομ. XVII, προλ. Κ.Θ. Δημαράς, επιμ. Κ. Δαφνής, Κέρκυρα 1973.
[5] Ελ. Κούκου, Ιωάννης Καποδίστριας, Αθήνα 1990, σ.24.
[6] Λ. Βρονκίνη, ΕΡΓΑ, Βιογραφικά Σχεδάρια, Κερκυραϊκά Χρονικά, τομ. XVI, Κέρκυρα 1972
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου