Αλβανοί ή Αρβανίτες / Ότι δεν ειπώθηκε στο "1821" του ΣΚΑΪ

Η χερσόνησος του Αίμου (Βαλκανική) πήρε την ονομασία της από το όρος Αίμος, το όρος που βάφτηκε με το αίμα του Τυφώνα, όταν τον κτύπησε ο Ζευς.

Στην αρχαιότητα η περιοχή κατοικούνταν ανατολικά από Θράκες  (η Θράκη, πριν την ίδρυση του Μακεδονικού βασιλείου, συμπεριελάμβανε και τον Όλυμπο) και δυτικά από Ιλλυριούς.

Σύμφωνα με την παράδοση, πριν τη γέννηση του Ιλλυριού, η Ιλλυρία κι όλη η σημερινή Αλβανία ονομαζόταν Δαρδανία, από τον Δάρδανο-Θάσο αδελφό του Κάδμου (αργότερα ο Δάρδανος πήγε στην Μικρά Ασία). Όταν ο Κάδμος και η Αρμονία εγκατέλειψαν τη Θήβα κι άρχισαν το ταξίδι τους βορειοδυτικά, μ΄ ένα αμάξι που το έσερνε μια αγελάδα, σταμάτησαν στη δυτική Δαρδανία, πιθανά στο μικρό λιμάνι της Αδριατικής Βουθόη (σημ. Budva Μαυροβουνίου). Εκεί έκαναν ακόμη ένα γιο, τον Ιλλυριό, από τον οποίο η περιοχή ονομάσθηκε Ιλλυρία και προήλθε το γένος των Εγχελείων. [1] Θράκες, Δάρδανοι - Ιλλυριοί και Δάρδανοι - Τρώες (Ίλιον), έχουν κοινή γλώσσα, λατρεία, ήθη και έθιμα, με τους υπόλοιπους Έλληνες,

Οι Ρωμαίοι κατέλαβαν την περιοχή (168 π.Χ.) και με τη διοικητική διαίρεση του Διοκλητιανού (293 μ.Χ.) μία από τις επαρχίες που δημιουργήθηκαν ονομάσθηκε Ιλλυρικό, από το αρχαίο όνομα της περιοχής της. Στο Ιλλυρικό συμπεριλαμβανόταν και η περιοχή που εκτείνεται βόρεια της Ηπείρου, από τον κόλπο του Αυλώνα μέχρι τον ποταμό Δρίνο και τις σημερινές βόρειες Δειναρικές Άλπεις.

Το  Ιλλυρικό ονομάσθηκε και Νέα Ήπειρος, που σημαίνει ότι και το βορειότερο τμήμα της Ιλλυρίας εξακολουθούσε να θεωρείται τμήμα της Ηπείρου, δηλαδή, επικρατούσε ο ελληνισμός.

Στα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ιδρύθηκαν τα θέματα, τότε στην επαρχία του Ιλλυρικού, η σημερινή Αλβανία με ένα μέρος του Μαυροβουνίου αποτελούσαν το ένατο θέμα του Δυρραχίου, με πρωτεύουσα το Δυρράχιο, που ήταν σημαντικό κέντρο και έδρα Μητρόπολης. Το Δυρράχιο βρίσκεται σε φυσική οχυρή θέση (δυο ράχες) και είναι το καλλίτερο λιμάνι της Ιλλυρικής παραλίας, σημαντικό εμπορικό και στρατιωτικό κέντρο. Ήταν η πύλη της Δύσης (Εγνατία οδός) προς το σημαντικότερο κέντρο της εποχής, την Κωνσταντινούπολη και την Ανατολική Αυτοκρατορία! Η σημαντική γεωγραφική θέση και η ανάπτυξη του είχε ως αποτέλεσμα να προσελκύει συχνές επιδρομές βαρβαρικών λαών (Οστρογότθοι, Άβαροι, Σλαύοι, Βούλγαροι).

Δυστυχώς οι πληροφορίες που έχουμε για την περιοχή, από την εποχή της ρωμαϊκής κατάκτησης μέχρι τον 11ο αιώνα,  μέχρι στιγμής είναι ελάχιστες, αόριστες και συγκεχυμένες.

- Μέχρι τον 7ο αιώνα ολοκληρώνεται η μεταμόρφωση της Ρωμαϊκής Ανατολικής Αυτοκρατορίας σε Ελληνική Αυτοκρατορία (Κράτος Ρωμαίων, Ρωμανία).
- Στις αρχές του 7ου αιώνα άρχισε η μεγάλη κατάκτηση και εγκατάσταση των Σλαύων στη Βαλκανική. Στις Σλαύικες φυλές ανήκουν και οι Σέρβοι.
- Γύρω στα τέλη του 7ου αιώνα εισβάλλουν στη Βαλκανική και οι Βούλγαροι, λαός πολεμικός τούρκικης καταγωγής.
- Οι Βούλγαροι φθάνουν προσωρινά μέχρι το θέμα του Δυρραχίου αλλά γρήγορα επανέρχεται η βυζαντινή κυριαρχία. Αντίθετα οι Σέρβοι διείσδυσαν στη σημερινή βόρεια Αλβανία και μέχρι το τέλος του 12ου αιώνα κατέλαβαν την περιφέρεια της Σκόδρας.
- Γύρω στο 10ο αιώνα αναφέρεται πρώτη φορά τ' όνομα Αρβανιτία και Αλβανία.
- Στο Δυρράχιο αποκρούει τους Νορμανδούς ο Αλέξιος Κομνηνός (1081-11180). Από τότε αρχίζουν οι Έλληνες συγγραφείς να χρησιμοποιούν το όνομα Αρβανιτιά ή Αλβανιτιά - Αλβανία.
- Οι Βενετοί με τους Σταυροφόρους  καταλαμβάνουν, φυσικά, και το Δυρράχιο από το οποίο περνούν στην Κωνσταντινούπολη. Γρήγορα ιδρύεται το ελληνικό Δεσποτάτο της Ηπείρου.

- Ο γαλλικός οίκος d' Anjou [3] που κυβερνούσε τη νότιο Ιταλία, καταλαμβάνει το Δυρράχιο το 1272. Τότε εμφανίζεται η ονομασία regnum Albaniae για την κεντρική περιοχή της σημερινής Αλβανίας. Το βόρειο τμήμα εξακολουθεί να είναι σέρβικο.

- Οι Παλαιολόγοι επανακτούν προσωρινά μέρος της χώρας μέχρι που ο Τσάρος των Σέρβων, Στέφανος Δουσάν, προσαρτά, το 1346, το θέμα του Δυρραχίου στην επικράτεια του.

Μετά τις Σταυροφορίες η Αυτοκρατορία έχει κατακερματισθεί και στην προσπάθεια ανάκτησης της Αυτοκρατορίας ιδρύονται τα ελληνικά βασίλεια. Επικρατεί χάος, οι συνθήκες μεταξύ Ελλήνων και ξένων ηγεμόνων, οι συμμαχίες, οι μισθοφόροι τυχοδιώκτες, οι εσωτερικές διαμάχες και έριδες κάνουν την ανασυγκρότηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας πολύ δύσκολη. Πόλεις και λιμάνια ελληνικά αλλάζουν χέρια. Μετά το θάνατο του Ανδρόνικου Γ' ξεσπάει εμφύλιος μεταξύ του δομέστιχου Ιωάννη Καντακουζηνού και του Ιωάννη Παλαιολόγου. Ο πρώτος καταφεύγει στον Τσάρο Στέφανο Δουσάν, ο οποίος έχει ανακηρυχθεί Αυτοκράτωρ Σερβίας και Ρωμανίας (Βυζαντινής Αυτοκρατορίας), συμμαχούν και εκστρατεύουν μαζί για περίπου ένα χρόνο ενώ οι Τούρκοι είναι απειλή  προ των πυλών.

Σε αυτό το χάος οι κάτοικοι του Δυρραχίου υπηρετούν το στρατό των Σέρβων και των βυζαντινών συμμάχων τους. Ο Δουσάν τους αμείβει με κτήματα στην Ήπειρο κι αρχίζει η λεγόμενη σήμερα "αλβανική" μετανάστευση. Ο τουρκικός κίνδυνος μετακίνησε νοτιότερα πολλούς κατοίκους της περιοχής και σε αυτές τις μετακινήσεις βοήθησε πολύ το βυζαντινό σύστημα των στρατιωτικών εποικίσεων, που είχε δημιουργηθεί προκειμένου να δυναμώσει την άμυνα των πιο απομακρυσμένων περιοχών από το κέντρο της Αυτοκρατορίας, την Κωνσταντινούπολη. Δεν είναι η πρώτη φορά που γίνεται μετακίνηση πληθυσμών που απειλούνται (π.χ. επιδρομές Αβάρων).

Μεγάλες μάζες μεταναστών φθάνουν αρχικά στη Θεσσαλία περνώντας από την ορεινή περιοχή που οι Βυζαντινοί ονόμαζαν Αρβανιτία.

- Από το 1478 η περιοχή του Ιλλυρικού -θέμα Δυρραχίου- αποτελεί επικράτεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μέχρι το 1913!!

- Μετά τον 15ο αιώνα ονομάζεται Σκιπερία (Schkiperia) και εμφανίζονται οι Τουρκαλβανοί-Σκιπετάρ.

Η Εγνατία οδός διέσχιζε το θέμα του Δυρραχίου (επαρχία Ιλλυρικού, Ιλλυρία),  περνούσε από τα στενά των ορέων Κανδαουίων  και Αρβάνων κι ύστερα έβγαινε από το Ιλλυρικό στη Μακεδονία. Αυτά τα στενά ήταν η πύλη από και προς την Ιλλυρία, που σημαίνει ότι όποιος ερχόταν από την Ιλλυρία ερχόταν από το πέρασμα των Αρβάνων.[4]

Άρβανα ή Άλβανα, λοιπόν, είναι τοπωνύμιο το οποίο δηλώνει ορεινό τμήμα του εδάφους του Ιλλυρικού ή του θέματος του Δυρραχίου, ορεινό πέρασμα. Άλβανον και μετ' αυτού το Δυρράχιον.[5]

Η ονομασία Αρβανίτης ή Αλβανίτης αρχικά ήταν τοπική και μόνο αργότερα έγινε, σιγά σιγά, εθνική.

ΕΤΥΜΟΛΟΓΊΑ & ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΟΝΟΜΑΤΟΣ:

Είναι σημαντικό το γεγονός ότι στην αττική διάλεκτο το "Λ" μερικές φορές γίνεται "Ρ", για παράδειγμα ΑΡΒΑΝΑ ή ΑΛΒΑΝΑ! Αυτό είναι αρκετό για ν' αποδείξει ότι Αρβανιτιά και Αλβανία, Αρβανίτες και Αλβανίτες είναι το ίδιο, κάτοικοι της ορεινής περιοχής των Αρβάνων, πέρασμα, κλεισούρα. Ονομασία τοπική των Ιλλυριών - Δαρδάνων,  φύλο ελληνικό, που κατοικούσαν την περιοχή του περάσματος.

Πρώτα ο Εύανδρος, γιος θεού, από το Παλλάντιο της Αρκαδίας οδηγήθηκε από την μητέρα του Νικοστράτη - Carmenta στις όχθες του ποταμού Albula - Τίβερη, στο λόφο Palatino και έκτισε την πόλη Παλλάντιο - Palatino. Αργότερα, μετά τα Τρωϊκά, έφτασε ο Αινείας με το γιο του Ασκάνιο ο οποίος, μετά το θάνατο του πατέρα του, έκτισε την Alba Longa (Άλβα, οι κάτοικοι Αλβανοί-Albenses και οι λόφοι Αλβανοί λόφοι - colli Albani). Σύμφωνα με τη μυθολογία, από την Alba Longa ξεκίνησε ο Ηρακλής και ίδρυσε στο Καύκασο, βόρεια της Αρμενίας, την πόλη Alba. Υπάρχουν ακόμη, η Άλβα αρχαία πόλη της Κρήτης, Άλβα (νυν Abla) της Ισπανίας, Alva της Σουηδίας, Alba Augusta στη Ναρβωνική Γαλατία, Alba Regia (Szekefejervar) στην Ουγγαρία, κλπ.

Albula, albo,-αλβ-, σημαίνει λευκό και alba σημαίνει αυγή, το πρώτο φως (το λευκό δεν είναι χρώμα). Έτσι Albula σημαίνει "λευκός ποταμός", όπως ο Αλφειός. Αlveo, alvo -αλβ-, σημαίνουν, μεταξύ άλλων, περιοχή στην οποία ρέει φυσικά ένας ποταμός ή χείμαρος, υδάτινο πέρασμα.

Αlbo και αλφός [το αλ(φως) συνδέεται με τα ορυκτά άλατα] σημαίνει λευκό και alba λευκό φως, αυγή (τα λατινικά προέρχονται από τα ελληνικά)!

Αλφοειδής ή αλφώδης σημαίνει αυτός με το "λευκό πρόσωπο". Πρόκειται για τον φωτεινό Φάνη Διόνυσο (Έρως), που όταν τον διαμέλισαν οι Τιτάνες η Αθηνά έσωσε την καρδιά του. Η θεά έφτιαξε μία ψεύτικη μορφή από λευκό γύψο (τίτανο ή σηπίον) στην οποία τοποθέτησε την καρδιά του και ο Διόνυσος  αναβίωσε ως Ζαγρεύς, έκανε μία νέα αρχή, αυγή λευκού φωτός. Έτσι αλβάριος σημαίνει κατασκευαστής γύψινων εκμαγείων.[7]

Συνεπώς, η ονομασία συνδέεται με αρχαιότατες εποχές, το πρώτο φως, τη λατρεία και τα μυστήρια που τελούσαν στα υψώματα (κορυφές, ράχες), πίσω από τα οποία ανατέλλει ο ήλιος, προς τιμήν του ύψιστου θεού Δία (ήλιος, κεραυνός/αστραπή, βροντή, βροχή/ΥΕ)- Διονύσου (πατέρας και γιος ταυτίζονται) και τους ιερείς που έβαφαν άσπρα τα πρόσωπα τους.

Οι μαζικές μετακινήσεις των κατοίκων προς το νότο, προκειμένου ν' απομακρυνθούν από τον κίνδυνο των Τούρκων, το σθένος με το οποίο αντιστάθηκαν και οι πολλοί σπουδαίοι αγωνιστές της επανάστης του 1821, δύο φορές διωγμένοι από τους Τούρκους, το επιβεβαιώνουν.[6]

Η περιοχή του Ιλλυρικού έμεινε υπό Οθωμανική κατοχή μέχρι το 1913. Τις μαζικές μετακινήσεις των κατοίκων προς νότον ακολουθούν διαρκείς μετακινήσεις στρατευμάτων, προσπάθεια εξισλαμισμού, οι γνωστοί εποικισμοί, πάγια τακτική των Τούρκων. Από την αναγκαστική πειθαρχία στο καθεστώς δεν εξαιρείται κανείς από τους ίδιους τους τούρκους υπηκόους, πολύ δε περισσότερο σε συνοριακές ζώνες, σημαντικές για την γεωπολιτική τους θέση όπως σημερινή Αλβανία. Και δυστυχώς, σχεδόν πάντα υποστηρίζονται, σιωπηλά ή φανερά, από τις εκάστοτε Μεγάλες Δυνάμεις.
Έτσι, τον 15ο αιώνα εμφανίζεται το εθνικό όνομα Σκιπετάρ που χρησιμοποιούν οι σημερινοί Αλβανοί, που δεν είναι Ιλλυριοί (ελληνικής καταγωγής) και ορθόδοξοι αλλά τούρκοι και μουσουλμάνοι (έποικοι) και μαζί με αυτούς όλοι οι κάτοικοι της σημερινής Αλβανίας.
Με την Οθωμανική κατάκτηση άρχισε ο αγώνας για την ελευθερία και στη σημερινή Αλβανία όπως στην υπόλοιπη Ελλάδα. Γνωρίζουμε ότι οι πιέσεις στα χερσαία σύνορα είναι εντονότερες. Επί πλέον, μεγάλα συμφέροντα στην περιοχή της σημερινής Αλβανίας είχαν και εξακολουθούν να έχουν οι Μεγάλες Δυνάμεις και κυρίως η γειτονική Ιταλία.
Το 1878, μετά το Ρωσσοτουρκικό πόλεμο, η Τουρκία επιτρέπει την ίδρυση του "Αλβανικού Συνδέσμου" προκειμένου να πολεμίσει την απόφαση του Συνεδρίου του Βερολίνου να παραχωρηθεί μέρος της Ηπείρου στην Ελλάδα και η βόρεια σημερινή Αλβανία στο Μαυροβούνιο. Τότε ο "Αλβανικός Σύνδεσμος", σε συνεννόηση με τους Τούρκους, διετύπωσε ότι η χώρα μεταξύ Πρέβεζας, Άρτας, Βιτωλίων, Σκοπίων, Πρίστινας, Μιτροβίτσας και Σκόδρας είναι "Αλβανική" και επομένως κανένα μέρος της δεν μπορεί να παραχωρηθεί ούτε στους Έλληνες ούτε στους Σλαύους. Με αιματηρές συγκρούσεις κατάφεραν να ματαιώσουν την απόφαση του Συνεδρίου..
Ποίοι είναι οι "Αλβανοί" οι οποίοι σε συνεννόηση με τους Τούρκους πολέμησαν κατά της ένωσης της περιοχής με την Ελλάδα και υπέρ της αυτονομίας, γίνεται πλέον φανερό.
Ακόμη και ο Bismarck αναρωτήθηκε ποιό ήταν αυτό το έθνος που δεν το γνωρίζε;
Το ίδιο εξακολουθούμε να αναρωτιώμαστε και εμείς!!!
Τριάντα πέντε χρόνια αργότερα, με το πρωτόκολλο της Φλωρεντίας (1913) και την επιμονή της Αυστρίας και κυρίως της Ιταλίας, να περιλαμβάνει ένα μεγάλο μέρος των εδαφών μέχρι την Κέρκυρα, δημιουργείται για ΠΡΩΤΗ φορά το επίσημο κράτος της "Αλβανίας".

Ιταλία και Αυστρία γύρευαν πάση θυσία να απομακρύνουν τους Έλληνες από τα παράλια που βρίσκονται απέναντι στην Ιταλία για τα δικά τους συμφέροντα. Τότε οι Μ. Δυνάμεις αποφάσισαν να στείλουν στη σημερινή Αλβανία ευρωπαϊκή χωροφυλακή και διεθνή επιτροπή για να επιβλέπει τη διοίκηση και την οργάνωση των οικονομικών. Το αποκορύφωμα είναι ότι το 1915 δυνάμεις της Entnent αναγνώρισαν στην Ιταλία δικαιώματα "προστασίας" επί της Αλβανίας. Και ενώ επαναστατούσαν οι Έλληνες, αντιδρούσε και αυτό που ονομάζουν "τουρκικό κόμμα", το οποίο ήθελε την επικυριαρχία της Τουρκίας. Με τη βοήθεια της Ιταλίας το "τουρκικό κόμμα" προκάλεσε την ανταρσία των "Αλβανών" Μουσουλμάνων. Έτσι οδηγήθηκαν στη συμφωνία της Κέρκυρας (18 Μαίου 1914) για την αυτονομία της Β. Ηπείρου υπό "αλβανική" κυριαρχία, δηλαδή, την κυριαρχία του τουρκικού κόμματος!

Οι Μουσουλμάνοι "Αλβανοί" υποστηρικτές του "τουρκικού κόμματος", επιτείνουν την αναρχία και αναγκάζουν τον ηγεμόνα πρίγκηπα Γουλιέλμο του Wied, τον οποίο είχαν στείλει οι Μεγάλες Δυνάμεις, να εγκαταλείψει την Αλβανία, πράγμα που χαροποίησε ιδιαιτέρως την Ιταλία. Τότε ξεσπά ο πόλεμος του 1914.

Προφανώς, το επίθετο "τουρκαλβανός" δημιουργήθηκε για να ξεχωρίζει τους Τούρκους του σύγχρονου κράτους που ονομάσθηκε Αλβανία από τους υπόλοιπους υπηκόους, οι οποίοι είναι Ιλλυριοί - Έλληνες -Αρβανίτες ή Αλβανίτες ή Αλβανοί αυτόχθονες!!

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Κ. Κερένυϊ, Η μυθολογία των Ελλήνων, μτφ. Δ. Σταθόπουλου, εκδ. Εστία, [χ.χ], σ. 283, 288. // Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαιδεία Πυρσού, λήμματα Ιλλυρία, Ιλλυριός, Εγχέλειοι.
[2] ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΕΛΛΑΣ: Στη Θεσπρωτία ψηλά,  στη θέση της σημερινής Παραμυθιάς στην Ήπειρο, βρισκόταν η πόλη Έλλα (Σέλλα). Οι Θεσσαλοί, Πελασγοί της Πελασγειώτιδας Θεσπρωτίας (Θεσπρωτοί, Χάονες, Μολοσσοί), ίδρυσαν ξεχωριστό βασίλειο, των Ελλάνων (Ελλήνων), του οποίου ηγεμόνας ήταν ο πατέρας του Αχιλλέα, Πηλέας. Τούτοι, για κάποιο λόγο, με χρησμό μεταφέρθηκαν στην κοιλάδα της Δωδώνης. Στον πόλεμο της Τροίας οι Έλληνες του Αχιλλέα ήταν οι πιο ανδρείοι, γι' αυτό υιοθέτησαν την ονομασία τους κι οι άλλοι Έλληνες, που μέχρι τότε είχαν την κοινή ονομασία Γραικοί (γραία = η σοφή γυναίκα, ονομασία που έφεραν οι ιέρειες του μαντείου της Δωδώνης). Ηροδότου Ιστορία, Ζ, 176.
[3] Φαίνεται ότι το αργότερο το 1111 ή 1112 (σύμφωνα με τον Γουλιέλμοο τον Τύριο το 1118) ιδρύθηκε το Τάγμα των Φτωχών Ιπποτών του Χριστού και του Ναού του Σολομώντα, το Τάγμα των Ναϊτών. Το τάγμα αποτελούνταν αρχικά από εννέα Ιππότες και δεν δέχθηκε νέα μέλη για εννέα χρόνια, δηλαδή μέχρι το 1120. Τότε προστέθηκε ο κόμης του Anjou και το 1124 ο κόμης της Καμπανίας, ένας από τους πλουσιότερους άρχοντες της Ευρώπης.
[4] Πόθεν το Εθνικόν Αρβανίτης, Πέτρου Α. Φουρίκη,  εκδ. Ελεύθερη Σκέψις, 1991, επανέκδοση από τις εκδ. Σακελλαρίου του 1931.
[5] Γεωργίου Ακροπολίτη, Χρονική Συγγραφή, εκδ. Βόννης. // Άννα Κομνηνή, Αλεξιάς, μτφ. Αλόη Σιδέρη,  κεφ. ΙΓ', V, εκδ. Άγρας.
[6] Στην Κέκυρα και στην Ιταλία εγκαταστάθηκε η μεγάλη οικογένεια με το επίθετο Αλβάνη, ιταλικά Albani. Εγκατέλειψε την πατρίδα της το 15ο αι. με τους διωγμούς των Τούρκων. Το ότι είναι όλοι απόγονοι του ηπειρωτικού οίκου ιστορικά είναι ανεπίδεκτο αμφισβήτησις (Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαιδεία του Πυρσού.) Όσο για τη φουστανέλλα δεν γνωρίζουμε την προέλευση της, είναι πιθανό να προέρχεται από τη Δαλματία, όπως η Δαλματική πουκαμίσα.
[7] Greek English Lexicon Liddell & Scott, Oxford, 1992 // Vocabolario della lingua italiana, Zingarelli, Zanichelli, 1970.

ΑΚΟΜΗ ΓΙΑ ΒΑΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Βουρνάς Τάσος, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας, εκδ Τολίδη, Αθ΄γνα 1977.
Camera-Fabietti, elementi di storia antiva-Roma, Zanichelli, Bologna 1978.
Ostrogorsky G., Ιστορία του Βυζαντινού κράτους, τ. Α., Β., Γ., Ιστορικές εκδόσεις Δ. Βασιλόπουλος, Αθήνα 1993.
Salvatorelli L., Sommario della storia d' Italia, Einaudi, Torino 1974.
Vasiliev, Ιστορία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, μτφ. Δ. Σαβράμη, Διεθνή Λέσχη Βιβλίου, 1973